Z psychologiem przy kawie o eurosieroctwie...

Masowa emigracja z Polski w celach zarobkowych przyczyniła się do powstania nowego zjawiska społecznego, jakim jest eurosieroctwo. Czym ono jest? Faktem nieposiadania przez kogoś (niepełnoletniego) obojga rodziców lub jednego rodzica, który opuścił kraj w poszukiwaniu lepiej płatnej pracy. Liczba matek pracujących za granicą jest mniejsza w porównaniu z liczbą ojców z powodu konieczności opieki nad dziećmi pozostającymi w kraju, jednak szacuje się, że ok. 30% dzieci w wieku od 9 do 18 lat doświadczyło nieobecności rodzica z powodu migracji zarobkowej.

Najczęstszą przyczyną migracji są niskie płace w kraju przy jednocześnie stale rosnących kosztach utrzymania, ale także trudności z odnalezieniem się na rynku pracy, doświadczanie bezrobocia, brak stabilizacji finansowej i poczucia bezpieczeństwa. Wyjazd rodzica często stanowi najszybszy sposób rozwiązania problemów finansowych bądź jest jedynym źródłem utrzymania rodzin. Powodem wyjazdu może być także kryzys małżeński - wówczas rozłąka ma poprawić relacje i pomóc w ratowaniu związku małżeńskiego. Bywa i tak, że emigracja jest ucieczką od monotonii i narastającego napięcia w związku, choć równie często może być spowodowana chęcią samorealizacji, zaspokojenia ambicji jednego z małżonków kosztem całej rodziny. Względy religijne, społeczne i polityczne również mogą stanowić przyczynę migracji.

Migracja zarobkowa rodziców będąca bezpośrednią przyczyną eurosieroctwa niesie za sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki.

Pozytywne:

poprawa finansowa rodziny; zwiększenie jakości życia; możliwość zabezpieczenia przyszłości dzieci; zwiększenie samodzielności kobiet i mężczyzn w zakresie obowiązków współmałżonka; dzieci bardziej zaangażowane w prowadzenie gospodarstwa domowego co przygotowuje ich do pełnienia funkcji w przyszłej rodzinie; odkrycie podczas rozłąki znaczenia więzi łączącej członków rodzin; przywrócenie poczucia bezpieczeństwa w rodzinie np. kiedy wyjechał ojciec alkoholik zakłócający życie rodzinne; zdobycie wiedzy na temat danego kraju, jego tradycji, kultury, stylu życia.

Negatywne:

nieobecność rodzica w codziennym życiu rodzinnym, co skutkuje nieznajomością dzieci i doświadczanych przez nich problemów; brak dostatecznej opieki nad dziećmi może skutkować rozluźnieniem się więzi pomiędzy członkami rodziny; narastające poczucie osamotnienia może u dzieci stwarzać zagrożenie w postaci ryzyka uzależnień; więzi pomiędzy małżonkami zostają spłycone, co może doprowadzić do formalnego (rozwód) lub nieformalnego rozpadu rodziny; przejęcie obowiązków pod nieobecność jednego z rodziców może prowadzić do nadmiernego obciążenia rodzica zajmującego się opieką nad dziećmi i prowadzeniem domu - dzieci zostają pozostawione same sobie, „samotny rodzic” nie ma dla nich czasu, jest skupiony na pracy i coraz rzadziej spędza czas z rodziną, rozmawia o swoich problemach, pojawiają się trudności wychowawcze z dziećmi, co jest szczególnie widoczne w środowisku szkolnym.

W szkole często zaobserwować można nieprzygotowywanie się do zajęć, zaległości w nauce, pogorszenie się osiągnięć szkolnych, drugoroczność, obniżoną motywację do nauki, wagarowanie, problemy z usprawiedliwieniem nieobecności i skupieniem uwagi. Dziecko doświadczające migracji zarobkowej chociażby jednego z rodziców może przejawiać zachowania agresywne, używać agresji słownej i fizycznej, rozwiązywać problemy z użyciem przemocy. Te zachowania mogą wynikać z chęci zwrócenia na siebie uwagi, rekompensowania nieobecności rodzica w życiu dziecka albo też są następstwem nadmiernej swobody odczuwanej przez dziecko. Nastolatek może przyjąć postawę wycofania się z kontaktów zarówno z rówieśnikami jak i osobami dorosłymi, co spowodowane jest poczuciem osamotnienia i odrzucenia przez najbliższych, to może natomiast prowadzić do zaburzeń emocjonalnych, depresyjnych, wpływając na rozwój dziecka i jego dorosłe życie.

DZIECI DOTKNIĘTE EUROSIEROCTWEM PRZEJAWIAJĄ TRUDNOŚCI W FUNKCJONOWANIU W KILKU OBSZARACH:

szkolnym - niskie osiągnięcia w nauce, częste nieobecności

emocjonalnym - poczucie osamotnienia, porzucenia, utrata zaufania do rodziców, tęsknota, poczucie pustki, smutku, trudności z koncentracją, poczucie winy, brak sensu życia

społecznym - zaburzone relacje z rówieśnikami, nadpobudliwość, trudności w nawiązywaniu kontaktów, wyizolowanie z grupy, szukanie towarzystwa za wszelką cenę, agresja, wulgaryzmy, konflikty z prawem

rodzinnym - brak kontaktu z rodzicami, zaburzone więzi emocjonalne, narażenie na uczestniczenie w konfliktach rodzinnych, problem wyboru „najważniejszego” rodzica, obawa przed rozbiciem rodziny, tęsknota za rodzicami

skłonnością do zachowań ryzykownych - picie alkoholu, zażywanie środków odurzających

Uwaga: nieobecność rodziców ze względu na wyjazd zarobkowy za granicę wpływa negatywnie na kształtowanie się osobowości dziecka, a w szczególności na przygotowanie do pełnienia ważnych ról życiowych. Bez znaczenia, czy to będzie syn, czy córka, oboje potrzebują wzorców swoich rodziców, by móc się normalnie rozwijać w sferze fizycznej, psychicznej i duchowej.